Victoire Ingabire Umuhoza, yavukiye mu cyahoze ari Perefegitura ya Butare mu Rwanda, tariki ya 3 Ukwakira 1968. Azwi cyane nk’umwe mu bagore b’abanyarwanda barwanyije imyumvire y’ivangura, bashishikajwe n’imiyoborere ishingiye kuri demokarasi, ubwiyunge n’uburenganzira bw’abaturage.
Ingabire yimukiye mu Buholandi mu 1993 aho yize ubukungu, imicungire y’imishinga n’ibijyanye n’icungamutungo (accounting). Yabaye umuyobozi w’imiryango iharanira uburenganzira bwa muntu, ndetse anaba umuyobozi w’ihuriro ry’impuzamashyaka y’abanyarwanda baba mu mahanga bise RDR (Rassemblement Républicain pour la Démocratie au Rwanda), rivuga ko riharanira impinduka binyuze mu mahoro.
Mu mwaka wa 2010, Victoire Ingabire yagarutse mu Rwanda nyuma y’imyaka irenga 17 aba mu buhungiro. Intego ye yari ugushinga ishyaka rya politiki no kwiyamamariza umwanya wa Perezida wa Repubulika.
Ageze mu Rwanda yasuye Urwibutso rwa Jenoside yakorewe Abatutsi ku Gisozi, aho yavuze amagambo yasakuje cyane mu itangazamakuru aho yashimangiraga ko “n’abasivile b’Abahutu bishwe mu ntambara na bo bakwiye kwibukwa”. Ibi byatumye ashinjwa gupfobya Jenoside ndetse byakurikiwe no gufatwa n’inzego z’umutekano.
Mu 2010, Victoire Ingabire yarafunzwe, akurikiranwaho ibyaha birimo:
- Guhakana no gupfobya Jenoside,
- Gukorana n’imitwe y’iterabwoba (harimo FDLR),
- Kugambirira guhungabanya umutekano w’igihugu.
Mu mwaka wa 2012, yakatiwe imyaka 8, ariko nyuma y’ubujurire, Urukiko Rukuru rwamuhanishije imyaka 15 y’igifungo. Icyo gihe, abamushyigikiye n’imiryango mpuzamahanga barimo Amnesty International, Human Rights Watch, na Fédération Internationale des Droits de l’Homme (FIDH), bavuze ko urubanza rwe rwasize ibibazo byinshi ku bwigenge bw’ubucamanza n’ubwisanzure bwa politiki mu Rwanda.
Mu kwezi kwa Nzeri 2018, Ingabire yarekuwe nyuma yo guhabwa imbabazi na Perezida Paul Kagame, kimwe n’abandi bantu 2,000 barimo n’umuhanzi Kizito Mihigo. Akimara gufungurwa, yatangaje ko atazareka guharanira impinduka za politiki n’uburenganzira bwa rubanda, ariko abikora mu nzira zituje.
Nyuma yo gufungurwa, Ingabire yashinze ishyaka rishya rya DALFA–Umurinzi (Development and Liberty for All – Umurinzi), riharanira ko abanyarwanda bagira uruhare mu miyoborere binyuze mu bwisanzure, ubutabera n’amajwi atandukanye.
Iri shyaka kugeza ubu ntabwo ryemerewe gukora mu buryo bwemewe n’amategeko, ariko rikomeza gutanga ibitekerezo n’ubusesenguzi ku buzima bw’igihugu, cyane cyane ku mbuga nkoranyambaga n’itangazamakuru.
Mu Kamena 2025, Ingabire yongeye gufatwa na RIB ashinjwa:
- Gushishikariza ibikorwa binyuranyije n’amategeko,
- Guhungabanya umutekano binyuze mu magambo no gutegura imyigaragambyo itemewe.
Abamushyigikiye bemeza ko ari igikorwa cya politiki cyo kumucecekesha, mu gihe ubuyobozi bwo buvuga ko amategeko agomba gukurikizwa kuri buri wese, kabone n’iyo yaba umunyapolitiki.